Mấy tháng nay tôi đi nhiều chuyến máy bay đến nhiều vùng trong nước để thực hiện các đề tài môi trường. Từ trên cao được ngắm đất nước thân yêu đang còn ngổn ngang xây dựng thì luôn có cảm giác khó tả.
Xin gửi anh chị em một số tấm hình về cảnh quan, môi trường một số vùng đất Việt nhìn từ độ cao vài trăm đến vài ngàn mét. Đáng tiếc máy ảnh không chuyên, thời tiết không đẹp nên hình không rõ nét. Nhưng đây là ảnh tôi tự chụp, không copy, không đụng hàng (original), nên mới dám chia xẻ với mọi người.
1. Mảnh đất trên 100 ha ở CHK Tân Sơn Nhất: đang được công ty BQP xây sân golf (được giải thích là “đất bẩn” và “để chim không có nơi làm tổ, tránh tai nạn hàng không do chim chui vào động cơ máy bay”?) 2. Ngoại ô TP HCM: “công xưởng của Việt Nam”, địa phương đóng góp đến trên 26% tổng ngân sách cả nước. Đã là “công xưởng” thì ắt kèm theo ô nhiễm, tuy nhiên số liệu quan trắc chất lượng nước của TP lại cho thấy gần 10 năm gần đây ô nhiễm các sông không tăng, nhiều khu vực còn giảm (số liệu quan trắc khá nhiều tỉnh/TP cũng có xu hướng này (hơi khó giải thích nhưng không thể không tin).
3. Một góc huyện Dĩ An, tỉnh Bình Dương – cũng là “công xưởng của Việt Nam” 4. Nơi hợp lưu 2 sông Đồng Nai (nhánh phải) và Sài Gòn (nhánh trái) tạo nên sông Nhà Bè (dòng lớn) “Nhà Bè nước chảy chia hai, ai về Gia Định, Đồng Nai thì về”.
5. Cửa Tiểu và Cửa Đại: 2 trong 8 cửa sông Cửu Long đổ về biển Đông (nay chỉ còn 7 vì cửa Ba Lai đã bị ngành thủy lợi ngăn để “ngọt hóa” (dự án này: lợi bất cập hại!). 6. Đảo lớn Côn Sơn: nơi “thiên đường” sinh thái cộng sinh với nơi từng là “địa ngục trần gian”.
7. Hòn “7 cạnh” đảo lớn thứ 2 của quần đảo Côn Sơn – nơi có nhiều bãi đẻ rùa biển. VQG Côn Đảo chắc là 1 trong các khu được bảo tồn tốt nhất Việt Nam: cả trên đảo và dưới biển, chỉ tiếc không còn “nàng tiên cá” (Dugong dugong) 8. Quần đảo “Hải Tặc” trong vịnh Thái Lan (biển Tây) – Kiên Giang. Vùng biển này nằm giữa đất liền Việt Nam – đảo Phú Quốc và Campuchia nên có lẽ trước đây có nhiều cướp biển?
9. Bờ Đông đảo Phú Quốc: vùng nước bị ô nhiễm do phù sa từ đất liền và rong tảo biển (bờ Tây đảo: mới là bãi biển du lịch). 10. Hồ Trị An (trên 210 km2) trên sông Đồng Nai – nguồn cấp nước sinh hoạt chính cho TPHCM, Đồng Nai, Bình Dương; phía xa là VQG Cát Tiên. Nếu hồ Trị An, sông Đồng Nai bị ô nhiễm nặng thì các tỉnh miền Đông, TPHCM bị nguy cơ cao về cấp nước sạch (trên 90% nước cấp sinh hoạt lấy từ các sông Đồng Nai, Sài Gòn).
11. Bờ biển Bắc Trung Bộ (khu vực Quảng Bình) 12. Bờ biển Bắc Trung Bộ: 1 resort ở Quảng Bình: biển xanh nước sạch: số liệu quan trắc cho thấy: hiện nay còn đạt QCVN nước biển ven bờ.
13. Khu vực Kỳ Anh - Nam Hà Tĩnh: vùng quê nghèo hồi nào nay đang trên đường tăng tốc CNH; tăng nhanh GDP kèm nguy cơ ô nhiễm, vấn đề xã hội và lao động Trung Quốc. 14. Một vùng nông thôn đặc trưng đồng bằng Bắc Trung Bộ (gần Vinh, Nghệ An): vẫn còn bờ phi lao ngăn gió, phần lớn là nhà trệt (1 tầng), tường gạch, mái ngói; không thấy nhà tranh, tre.
15. Đà Nẵng: trung tâm kinh tế Nam Trung Bộ; trung tâm hành chính công (tòa màu xanh cao nhất) và khu downtown quận Hải Châu: còn thưa mảng cây xanh. 16. Nơi sông Hàn đổ vào vịnh Đà Nẳng: phía xa là khu lấn biển 180 ha do công ty Hàn Quốc thực hiện; cầu Thuận Phước vượt cửa sông Hàn.
17. Cảng Tiên Sa và phía xa góc phải là Căn cứ Vùng 3 Hải Quân trong vịnh Đà Nẵng; 18. Mũi đèo Hải Vân và đảo nhỏ Sơn Chà án ngữ phía Bắc vịnh Đà Nẵng. Theo các nhà quân sự: nếu cho Trung Quốc đầu tư làm resort tại đây thì vịnh Đà Nẳng dễ bị khống chế; căn cứ Vùng 3 Hải Quân khó an toàn.
19. Làng quê điển hình Đồng bằng sông Hồng gần Hà Nội: đất hẹp người đông đang đô thị hóa; phần lớn nhà dân 2-3 tầng; nhà liền nhà, đường làng nhỏ hẹp, ngoằn nghèo; độ che phủ cây xanh có lẽ còn thấp hơn nhiều khu trong nội thành Hà Nội. Mười năm tôi học ở trường học sinh miền Nam tại Cầu Rào (Hải Phòng) và Chương Mỹ - tỉnh Hà Đông (chưa có tỉnh Hà Tây): ven làng quê nào ở miền Bắc cũng có lũy tre, phần lớn là nhà mái rạ nhưng mỗi nhà đều có mảnh vườn đầy cam, bưởi, nhót, táo, bầu bí… Nay từ phương xa quay lại: cảnh quan hoàn toàn khác lạ! Nếu quan sát bằng mắt: nông thôn ĐB sông Hồng hiện nay là giàu nhất, hạ tầng tốt nhất trong các vùng nông thôn nước ta dù không làm nhiều nông phẩm. ĐB sông Cửu Long (miền Tây) làm ra đến 70% lương thực, thủy sản, trái cây cho cả nước nhưng là vùng nghèo nhất về hạ tầng giao thông, điện, nhà cửa, y tế, giáo dục (so với Đông Nam Bộ, ĐB sông Hồng). 20. Bản làng Tây Bắc mờ sương làm nao lòng tác giả đã nhiều chục năm chưa được sống ở vùng nông thôn.
Tác giả ảnh: Lê Trình, chụp từ ô cửa máy bay Vietnam Airlines, từ tháng 4 đến 11/2014.